Araştırma Özeti

AI-MOI Turkey 2025 sesli özet

Nisan - Kasım 2025 Verileri ile Güncellendi

Firmanızın
Yapay Zeka Olgunluğunu
Artırmak İster Misiniz?

Türkiye'deki 387 firmanın verileriyle oluşturulan AI-MOI Endeksi ile firmanızı kıyaslayın. Uzmanlık eksikliğini aşın, gerçek potansiyelinizi keşfedin.

Ücretsiz Analiz BaşlatÖn Görüşme Planla
A
B
C
D

40 Firma AI Kullanıyor (%10.3) | Ortalama Skor: 17.12

AI Adopsiyon Engelleri

Önemli Bulgu

KOBİ'lerin karşılaştığı en büyük engel maliyet değil, uzmanlık eksikliğidir.

Uzmanlık/Yetkinlik Eksikliği%42.9
Maliyet/Bütçe Kısıtı%35.9
Veri Güvenliği Endişesi%30.5

Veri Kaynağı

Nisan - Kasım 2025 Araştırması

Önemli Bulgu

AI Adopsiyon Engelleri

KOBİ'lerin karşılaştığı en büyük engeller (AI-MOI 2025 Araştırması)

Maliyet değil, uzmanlık eksikliği en büyük engel!

Firmaların %42.9'u (166 firma) AI adaptasyonunda en büyük engel olarak uzmanlık/yetkinlik eksikliğini gösteriyor.

Uzmanlık/Yetkinlik Eksikliği
%42.9(166)
Maliyet/Bütçe Kısıtı
%35.9(139)
Veri Güvenliği Endişesi
%30.5(118)
Teknik Altyapı Yetersizliği
%28.2(109)
Hukuki/Regülasyon Belirsizliği
%23.8(92)
AI Adopsiyon Engelleri Grafiği

Kaynak: AI-MOI Turkey 2025, n=387 firma

%42.9
Uzmanlık/Yetkinlik Eksikliği
166 firma - Birinci engel
%35.9
Maliyet/Bütçe Kısıtı
139 firma - İkinci engel
%30.5
Veri Güvenliği Endişesi
118 firma - Üçüncü engel

Araştırma Bulguları

Türkiye KOBİ'lerinde AI kullanım durumu ve olgunluk seviyeleri

387
Toplam Firma
40
AI Kullanan Firma
%10.3
AI Kullanim Oranı
17.03/100
Ortalama Skor

ANOVA Sonuçları

Sektör × AI-MOI Anlamlı
F = 160.21
p = <0.001
Bölge × AI-MOI Anlamlı Değil
F = 0.405
p = 0.875
Büyüklük × AI-MOI Anlamlı
F = 12.21
p = <0.001

Psikometrik Analizler

Ölçek geliştirme ve doğrulama sürecinde kullanılan istatistiksel analizler

Metodoloji Özeti

EFA (Keşfedici Faktör Analizi)

Veri yapısını keşfetmek için kullanılır. KMO=0.88 ile örneklem yeterliliği sağlandı. Tek faktör çözümü ile %35.3 varyans açıklandı.

EFA Faktör Yükleri

CFA (Doğrulayıcı Faktör Analizi)

Teorik modelin veriye uyumunu test eder. 4-faktör modeli en iyi uyumu gösterdi (CFI=0.74, TLI=0.67, RMSEA=0.13). Küçük örneklem nedeniyle uyum orta düzeyde.

CFA Model Karşılaştırma

Güvenilirlik Analizi

İç tutarlılığı ölçer. Genel ölçek α=0.826 (iyi), Verimlilik α=0.641, ROI α=0.516. Alt ölçeklerde düşük değerler, madde sayısı ve örneklem boyutundan kaynaklanmaktadır.

Güvenilirlik Metrikleri

AHP (Analitik Hiyerarşi Prosesi)

Bileşen ağırlıklarını doğrular. Tutarlılık oranı CR≤0.10 sağlandı. Kullanım Yoğunluğu (0.48) en yüksek ağırlığa sahip, Sistemleşme (0.27) ikinci sırada.

AHP Ağırlık Karşılaştırma
EFA Nedir?

Gözlenen değişkenler arasındaki ilişkileri açıklayan gizli faktörleri keşfeder. Ölçek geliştirmede ilk adımdır.

CFA Nedir?

Önceden belirlenen faktör yapısının veriye ne kadar uyduğunu test eder. Teorik modeli doğrular.

Cronbach Alpha

Maddelerin aynı yapıyı tutarlı ölçüp ölçmediğini gösterir. α≥0.70 kabul edilebilir düzeydir.

AHP Nedir?

Çok kriterli karar verme yöntemidir. Uzman değerlendirmelerini tutarlı ağırlıklara dönüştürür.

Veri Görselleştirmeleri

Araştırmanın temel bulgularını görsel olarak sunan grafikler

AI-MOI Skor Dağılımı

AI-MOI Skor Dağılımı

387 firmanın AI olgunluk skorlarının dağılımı. Ortalama: 17.12/100

Sektör Bazlı AI Kullanımı

Sektör Bazlı AI Kullanımı

Farklı sektörlerde AI kullanım oranları. Bilgi-İletişim sektörü lider konumda (%46.3)

Bölgesel Isı Haritası

Bölgesel Isı Haritası

Türkiye'nin farklı bölgelerinde AI olgunluk seviyelerinin dağılımı

Kümeleme Analizi

Kümeleme Analizi

4 farklı firma kümesi: Geleneksel, Ölçek Avantajlı, Sektör Yatkın, Dijital & IT Güçlü

AI Kullanım Engelleri

AI Kullanım Engelleri

AI adopsiyonunu engelleyen faktörler. Uzmanlık/Yetkinlik eksikliği en büyük engel (%42.9, 166 firma)

Verimlilik Etkisi & ROI

Verimlilik Etkisi & ROI

Sistemleşme düzeyi ile ROI algısı arasındaki ilişki. SOP uygulayan AI kullanan firmalar: %8.6 (3/35)

Temel Bulgular

387 firma üzerinden yapılan araştırmanın öne çıkan sonuçları

%10.3
AI Kullanan Firma

Firmaların %10.3'i aktif olarak AI kullanıyor

%79.1
Level 1 (Gözlemci)

Firmaların büyük çoğunluğu Observer seviyesinde

%42.9
Uzmanlık Engeli

En büyük AI adopsiyon engeli uzmanlık/yetkinlik eksikliği (166 firma)

24.59
Sektör Lideri Skoru

Bilgi-İletişim sektörü en yüksek AI-MOI ortalamasına sahip

AI-MOI Skor Dağılımı

Türkiye KOBİ'lerinin AI olgunluk skor dağılımı. Ortalama skor 17.03, medyan 16.2. Skorlar 5 ile 51.35 arasında değişiyor.

Level 0: Farkında Değil
60 (%15.5)
Level 1: Gözlemci
306 (%79.1)
Level 2: Deneyci
19 (%4.9)
Level 3: Operasyonel
2 (%0.5)
Sizin seviyenizi öğrenin
AI-MOI Skor Dağılımı Histogramı

AI-MOI Skor Dağılımı (n=387)

Anket Yapısı

50 soruluk yapılandırılmış veri toplama aracı - AI kullananlar için ~15-20 dk, kullanmayanlar için ~8-10 dk

A

Firma ve Katılımcı Profili

10 Soru

  • •A1: Sektör (10 seçenek)
  • •A2: Çalışan Sayısı (Mikro/Küçük/Orta/Büyük)
  • •A3: Kuruluş Yılı
  • •A4: Merkez Şehir (81 il)
  • ... ve 6 soru daha
B

AI Kullanım Durumu

10 Soru

  • •B1: AI Kullanımı (Evet/Hayır) - Dallanma noktası
  • •B2: AI Araçları (ChatGPT, Gemini, Copilot...)
  • •B3: Kullanım Alanları
  • •B4: Kullanım Sıklığı
  • ... ve 6 soru daha
C

Verimlilik Etkisi

12 Soru

  • •C1: Süreçleri hızlandırdı (Likert 1-5)
  • •C2: Maliyetleri düşürdü
  • •C3: Hata oranlarını azalttı
  • •C4: Müşteri memnuniyetini artırdı
  • ... ve 8 soru daha
D

Sistemleşme ve Denetim

8 Soru

  • •D1: Yazılı prosedür (SOP) var mı?
  • •D2: KPI tanımlaması yapıldı mı?
  • •D3: İnsan denetimi var mı?
  • •D4: Hata raporlama yapılıyor mu?
  • ... ve 4 soru daha
E

Engeller ve Riskler

6 Soru

  • •E1: Engeller (maks. 4 seçim)
  • •E2: Endişeler
  • •E3: Eğitim kaynağı yeterliliği
  • •E4: Maliyet değerlendirmesi
  • ... ve 2 soru daha
F

Açık Uçlu Sorular

3 Soru

  • •F1: Başarı hikayesi (isteğe bağlı)
  • •F2: Beklenti-gerçeklik farkı (isteğe bağlı)
  • •F3: Devlet/sektör beklentileri (isteğe bağlı)

AI-MOI Endeksi Hesaplama

AI-MOI = (Sektör × 0.20) + (Ölçek × 0.15) + (Kullanım × 0.35) + (Sistem × 0.30)
%20
Sektör Affinitesi
%15
Firma Ölçeği
%35
Kullanım Yoğunluğu
%30
Sistemleşme

Anket Akışı

B1 sorusu dallanma noktasıdır. AI kullananlar B, C, D, E, F bölümlerini tamamlarken, kullanmayanlar sadece A, B10, E, F bölümlerini yanıtlar.

Ankete KatılPDF İndir

Araştırmacı Hakkında

Dijital dönüşüm ve yapay zeka araştırmaları

EA

Ertuğrul Akben

Yapay Zeka & Sistem Stratejisti | Yatırımcı

Dijital Medya ve Marka Danışmanı | Araştırmacı

Ertuğrul Akben, dijital dönüşüm ve yapay zeka alanlarında çalışan bir girişimci ve araştırmacıdır. Yazılım, yapay zeka sistemleri, dijital medya ve çok sektörlü dijital iş modelleri üzerine projeler geliştirmektedir. Türkiye merkezli çalışmalarının yanı sıra uluslararası girişimler ve Ar-Ge yapıları üzerinden faaliyetlerini sürdürmektedir.

Araştırmacı & Danışman

KOBİ Dijitalleşme & AI Olgunluk

Araştırma Dönemi

Nisan 2025 – Aralık 2025

Konum

İstanbul / Antalya, Türkiye

Uzmanlık Alanları

Yapay Zeka Olgunluk ModelleriKOBİ DijitalleşmesiKurumsal SistemleşmeOtomasyonDijital StratejiVeri Analizi
ORCIDResearchGateZenodoDergiParkSSRNLinkedInGitHubE-posta

Araştırma Metodolojisi

Karma Yöntem Tasarımı

Nicel veri analizi + nitel görüşmeler

Örneklem

387 firma, 1.206 katılımcı (Türkiye geneli)

AI-MOI Endeksi Formülü

(Sektör × 0.20) + (Ölçek × 0.15) + (Kullanım × 0.35) + (Sistem × 0.30)

İstatistiksel Analizler

ANOVA, Korelasyon, Ki-Kare, K-means Kümeleme

Ana Bulgular (AI-MOI 2025)

%10.3
AI Kullanım Oranı
17.12
Ortalama AI-MOI
%46.3
Teknoloji Sektörü
%42.9
Uzmanlık Engeli
Firmanızın AI-MOI Skorunu Öğrenin

Araştırma Hakkında

Türkiye'deki KOBİ'lerin yapay zeka olgunluk seviyesini ölçen kapsamlı bir saha araştırması. Sonuçlar akademik makale olarak yayınlanacaktır.

8 Ay
Araştırma Suresi
Nisan - Kasım 2025
387
Firma
Konsolide kayıt
1187
Katılımcı
Bireysel yanıt
7
Bölge
Türkiye geneli

Sektör Dağılımı

Bilgi ve İletişim54
Profesyonel Hizmetler47
Sağlık24
Perakende/E-ticaret62
İnşaat/Gayrimenkul35
Diğer17
Sektör Dağılımı

Sektörlere Göre AI Kullanım Oranları

Tam Raporu İndirin

Araştırmanın detaylı bulguları, metodoloji ve önerileri içeren kapsamlı rapor.

Raporu İndir (MD)
Bölgesel Dağılım

Bölgesel Dağılım

Yayınlar & Raporlar

AI-MOI Turkey 2025 araştırmasının yayınları ve raporları

AI Maturity and Operationalization in Turkish SMEs: Evidence from a Mixed-Methods Study

Working Paper2025

Türkiye'deki KOBİ'lerin yapay zeka olgunluk seviyelerini inceleyen kapsamlı araştırma.

İndirme Bağlantıları

Full Report (PDF)(1.2 MB)Findings Report(890 KB)Executive Summary(450 KB)

Türkiye KOBİ'lerinde Yapay Zeka Olgunluk Endeksi

Araştırma Raporu2025

Türkçe araştırma raporu - metodoloji, bulgular ve öneriler.

İndirme Bağlantıları

Tam Rapor (Markdown)(1.2 MB)Bulgular Raporu(890 KB)Yönetici Özeti(450 KB)

Atıf Bilgileri

APA Formatı:

Akben, E. (2025). AI maturity and operationalization in Turkish SMEs: Evidence from a mixed-methods study. AI-MOI Turkey 2025 Research Report.

MLA Formatı:

Akben, Ertuğrul. "AI Maturity and Operationalization in Turkish SMEs: Evidence from a Mixed-Methods Study." AI-MOI Turkey 2025 Research Report, 2025.

Araştırmanın Katkıları

📊

İlk Kapsamlı Veri

Türkiye'de KOBİ'lerde AI kullanım durumu hakkında ilk kapsamlı veri seti

🎯

AI-MOI Endeksi

KOBİ'lerin AI olgunluğunu ölçen özgün değerlendirme aracı

📈

Politika Önerileri

KOBİ'lerin dijitalleşme süreçlerini hızlandıracak öneriler

Sıkça Sorulan Sorular

Yapay Zeka Olgunluk Analizi hakkında merak ettikleriniz

AI-MOI (Yapay Zeka Olgunluk Endeksi), firmanızın yapay zeka adaptasyon seviyesini ölçen bilimsel bir metriktir. Sektör (%20), Firma Ölçeği (%15), Kullanım Yoğunluğu (%35) ve Sistemleşme (%30) ağırlıklarla hesaplanan 100 üzerinden bir puanlama sistemidir.
Hayır, AI-MOI ön analizi tamamen ücretsizdir. Amacımız Türkiye'deki KOBİ'lerin dijital dönüşümüne ışık tutmak ve farkındalık yaratmaktır. Detaylı yol haritası ve danışmanlık hizmetleri için ise bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Kesinlikle! Hatta bunu öneriyoruz. Araştırmalarımız, aynı şirketten en az 3 farklı departman yöneticisinin katılımının, sonuçların doğruluğunu %40 oranında artırdığını göstermektedir. Ekibinizi davet ederek daha kapsamlı bir rapor elde edebilirsiniz.
Evet. Paylaştığınız veriler KVKK kapsamında korunmakta olup, sadece anonimleştirilerek istatistiksel araştırma ve endeks oluşturma amacıyla kullanılmaktadır. Üçüncü taraflarla ticari amaçla paylaşılmaz.
Şaşırtıcı bir şekilde hayır. AI-MOI 2025 araştırmamıza göre firmaların %42.9'u (166 firma) en büyük engel olarak 'Uzmanlık/Yetkinlik Eksikliği'ni göstermektedir. Maliyet/bütçe kısıtı %35.9 (139 firma), veri güvenliği endişesi ise %30.5 (118 firma) ile takip etmektedir. Bu nedenle odaklanmanız gereken nokta bütçe değil, eğitim ve stratejidir.
Raporunuz size özel bir 'Yol Haritası' önerisi sunacaktır. Eğer skorunuz Türkiye ortalamasının (17.12) altındaysa hızlı kazanımlara (hazır AI araçları), üstündeyse sistemleşme ve özel model geliştirmeye odaklanmanızı öneririz. Ücretsiz ön görüşme ile stratejinizi birlikte belirleyebiliriz.
AI-MOI 2025 araştırmamıza göre sektörel AI kullanım oranları: Bilgi ve İletişim sektörü %46.3 ile lider konumdayken, İnşaat/Gayrimenkul %8.6, Profesyonel Hizmetler %8.5 oranındadır. Sektörünüze özel analiz için ücretsiz değerlendirmemizi kullanabilirsiniz.
Level 1'den Level 2'ye geçiş için şu adımları öneriyoruz: (1) ChatGPT veya Claude gibi hazır AI araçlarıyla denemeler yapın, (2) En az bir iş sürecinde AI pilot projesi başlatın, (3) Çalışanlara temel AI eğitimi verin, (4) Basit otomasyon araçları ile verimliliği ölçün. Ortalama geçiş süresi 3-6 aydır.
Aynı firmadan birden fazla katılımcı, farklı bakış açılarıyla daha doğru bir olgunluk değerlendirmesi sağlar. Sistem otomatik olarak şirket ortalamasını hesaplar ve departmanlar arası farklılıkları ortaya koyar. 3+ katılımcılı firmaların rapor doğruluğu %40 daha yüksektir.
AI-MOI metodolojisi, akademik araştırma standartlarında geliştirilmiştir. 387 firma üzerinde test edilmiş formül, ANOVA ve korelasyon analizleriyle doğrulanmıştır. Sonuçlarınız Türkiye genelindeki benzer firmalarla kıyaslanabilir niteliktedir.
Ücretsiz Analiz

Firmanızın AI Olgunluğunu
Artırmak İster Misiniz?

Ücretsiz ön görüşme ile Firmanızın AI potansiyelini birlikte keşfedelim. Araştırma verilerimize dayanan özel öneriler sunalım.

AI-MOI Analizi

11 soruluk test ile Firmanızın AI olgunluk seviyesini öğrenin

Türkiye Karşılaştırması

387 firma verisine dayali benchmark

Yol Haritası

Seviyenize ozel aksiyon onerileri ve zaman cizelgesi

Ücretsiz Analiz YapÖn Görüşme Planla

Araştırma: Nisan - Kasım 2025 | n = 387 firma | Araştırmacı: Ertugrul Akben

İletişime Geçin

AI Potansiyelinizi Birlikte Keşfedelim

Firmanızın AI olgunluğunu artırmak için ücretsiz ön görüşme planlayın veya sorularınızı bize iletin.

Ertuğrul Akben

Araştırmacı & Danışman

Yapay Zeka & Sistem Stratejisti | Yatırımcı | Dijital Medya ve Marka Danışmanı | Araştırmacı

Konum
İstanbul / Antalya, Türkiye

Neden Ön Görüşme?

  • Firmanıza özel AI yol haritası
  • Sektörel benchmark ve rakip analizi
  • Maliyet değil, değer odaklı yaklaşım
  • Türkiye ortalaması (17.12) ile karşılaştırma
ID

Randevu & İletişim Formu

Bu formu doldurarak KVKK aydınlatma metnini kabul etmiş olursunuz. Verileriniz sadece iletişim amacıyla kullanılacak ve JSON formatında güvenli şekilde saklanacaktır.